Umut, Tedavi ve Güçlü Kalmak

Multipl Skleroz (MS), merkezî sinir sistemini etkileyen kronik bir hastalıktır. Bağışıklık sisteminin sinir hücrelerini çevreleyen miyelin kılıfına saldırması sonucu sinir iletimi bozulur. Bu durum; yorgunluk, kas güçsüzlüğü, görme bozuklukları, denge problemleri ve bilişsel zorluklara neden olabilir. Ancak günümüzde gelişen tedavi yöntemleri, rehabilitasyon programları ve kişiye özel bakım sayesinde MS ile kaliteli bir yaşam sürmek mümkündür.

MS’in belirtileri ve seyri

MS’in belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve zamanla farklı şiddette ortaya çıkabilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:

• Kaslarda güçsüzlük ve spazmlar
• Görme problemleri (bulanık veya çift görme)
• Denge ve koordinasyon kaybı
• Uyuşma ve karıncalanma hissi
• Aşırı yorgunluk
• Konsantrasyon ve hafıza sorunları

MS genellikle alevlenme (atak) ve düzelme (remisyon) dönemleriyle seyreder. Bazı bireylerde ise hastalık ilerleyici bir yapıya sahip olabilir.

MS Tedavisinde Fizik Tedavi ve Rehabilitasyonun Yeri

MS’in kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, semptomları kontrol altına almak, fonksiyon kaybını azaltmak ve yaşam kalitesini korumak mümkündür. Bu noktada fizik tedavi ve rehabilitasyon, hem fiziksel hem de psikolojik iyileşme sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır.

Rehabilitasyonun temel amaçları

• Kas gücünü korumak ve artırmak
• Denge ve koordinasyonu geliştirmek
• Yürüme ve hareket kabiliyetini desteklemek
• Spazmları azaltmak
• Yorgunlukla baş etme stratejileri kazandırmak
• Günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlığı artırmak

MS’li bireyler için önerilen egzersiz türleri

Gerdirme (Esneme) Egzersizleri

Spazmı azaltır, eklem hareket açıklığını korur. Günlük olarak yapılması önerilir.

Dayanıklılık ve Kardiyo Egzersizleri

Yüzme, sabit bisiklet veya yürüyüş gibi düşük etkili egzersizler, kas dayanıklılığını artırır ve yorgunlukla baş etmeyi kolaylaştırır.

Denge ve Koordinasyon Çalışmaları

Denge tahtaları, tek ayak üzerinde durma çalışmaları ve proprioseptif egzersizler düşme riskini azaltır.

Fonksiyonel Egzersizler

Giyinme, oturup kalkma, merdiven çıkma gibi günlük hareketlerin tekrar edilmesiyle bağımsız yaşam desteklenir.

Her egzersiz programı, MS’li bireyin hastalık evresi, genel sağlık durumu ve ihtiyaçlarına göre bir uzman fizyoterapist tarafından planlanmalıdır.

MS’te evde yapılabilecek basit egzersizler

• Sandalyeye tutunarak diz bükme ve topuk kaldırma
• Kollarla daire çizme hareketleri
• Yatakta ayak bileklerini yukarı-aşağı hareket ettirme
• Sırtüstü yatarken kalçayı sıkıp bırakma (pelvik tilt egzersizi)

Bu egzersizler hem dolaşımı destekler hem de kas kaybını önlemeye yardımcı olur. Unutulmamalıdır ki egzersiz, MS hastalarında mutlaka yorgunluğa neden olmayacak düzeyde planlanmalıdır.

Fzt. Mustafa Gönül